تاریخچه چرم در جهان
انسان در همان روزهای اولیه سکونتش بر روی کره زمین به خواص و اهمیت پوست حیوانات پی برد و به همین
جهت از آن برای مصارفی چون پوشاک ، کفش ، زیر انداز و غیره بهره جست .
اگر چه انسان در ابتدا پوست را به صورت خام مورد استفاده قرار می داد
ولی به مرور زمان به فن نگهداری و دباغی پوست و تبدیل آن به چرم پی برد .
مستندات و مدارکی شامل اشیاء و آثار بجای مانده از زمانهای گذشته دور وجود دارد
که استفاده از پوست حیوانات (چرم) را در زندگی روزمره انسان نشان می دهد.
در یک نقاشی دیواری متعلق به سطح (III) چتل هویوک از 5750 سال قبل از میلاد،
تصویر شکارگری در حال رقص ، با یک لُنگ ، در پوست پلنگ دیده می شود.
نکته مهمی که با توجه به شواهد و مدارک موجود مانند اشیاء بدست آمده از دوران قدیم و همچنین مجسمه ها ،
نقش برجسته ها و نقاشی ها می توان به آن اشاره کرد ، استفاده از چرم به صورت روزمره بوده است ،
این بدان معنی است که چرم به طور دائم در زندگی انسان نقش داشته و به کار میرفته است.
این کاربرد گاهی در پوشاک ، خصوصا در کفش شکارچیان و جنگجویان و گاهی برای افسار و یراق آلات حیوانات استفاده میشده
و زمانی هم برای ساخت ظروف بکار میرفته است.
آرتور اپهام پوپ در کتاب شاهکارهای هنر ایران ، در مورد بعضی از این ظروف اینگونه می نویسد:
شکل ظرفهای سفالین قدیم اغلب از شکل ظرف هایی که با مواد دیگر (چوب، چرم، حصیر) ساخته شده
و بشر هزاران سال پیش ازآن که سفال سازی را اختراع کند، آنها را بکار برده بود تقلید میشود.
تاریخچه چرم در ایران
ایرانیان با بیشینه سه هزار ساله ، اولین و قدیمیترین تولید کنندگان چرم در جهان هستند .
آثار باستانی به جا مانده از دوران قبل از میلاد نشان دهنده این است که ایرانیان از حدود 1500 سال قبل از میلاد از چرم برای تهیه لباس ، کفش و جنگ افزار استفاده می کردند ولی از 550 سال قبل از میلاد بود که از چرم برای لباس های جنگی و زره نیز استفاده کردند.
وجود واژه‌هایی مانند ادیم، کیمخت، ساغری، تیماج، سختیان در زبان پارسی قبل از اسلام و همچنین
وجود واژه های مرتبط با وسایل و ابزار های چرمی مانند سختک، کمربند، انگشتیان، مشک و …
در متون قدیمی نشان دهنده استفاده گسترده از چرم در ایران پیش از اسلام، بوده است.
در دست نوشته های ابن یمین ، ایرانیان باستان از پوست حیواناتی مانند گاومیش ،
گاو و گوسفند برای نوشتن برروی آن، استفاده می‌کردند.
ابن یمین در نوشته‌هایش بر نوشتن فرمان های داریوش بر روی چرم اشاره کرده است.
بنابر برخی روایات ، اوستا را بر دوازده هزار قطعه پوست گاو نوشته بودند.همچنین
پوست نوشته‌هایی که در اورامان کردستان یافت شده و در موزه بریتالنیا نگهداری میشود نشان دهنده استفاده از پوست برای نگارش در دوره اشکانیان است.
تاریخچه چرم در ایران
تولید انواع پوست و چرم و همچنین تجارتهای مربوط به آن در دوره عباسی در سراسر قلمرو اسلامی پررونق بود.
استفاده از پوست حیوانات مختلف برای ساخت پوستین و قبضه شمشیر و آستر کفش و لباسهای زمستانی همچنین برای افسار و رکاب و مشک و نیز جلدهای چرمی برای کتابها که به صورت ساده ای طلاکوب می شده برخی از مهمترین کاربردهای چرم در این دوره است .
همچنین گزارشهای فراوانی درباره تجارت پوست و چرم در این دوره است که نشان دهنده رونق استفاده از چرم در آن دوره می بوده است.
از نوشته های خواجه رشید الدین مربوط به دوران پس از حمله مغول به ایران اینطور بر می آید
که تجارت پوست و چرم در ایران پر رونق بوده است، این اسناد گواه شهرت برخی شهرها مانند تبریز و شیراز در این دوره است.
در دوره تیموری نیز از چرم برای تجلید کتابها و ساخت جلدهای ضربی و سوخت
نوعی کار هنری بر روی چرم) استفاده بسیاری می شد
و به طوری که استفاده از سوخت علاوه بر جلد سازی،
به عنوان هنری تزیینی نیز در این دوره اهمیت پیدا کرده بود .
تاریخچه چرم در ایران
گزارشهای گردشگران از دوره صفوی، نشان دهنده رونق فراوان بازار چرم و فعالیتهای مرتبط با آن است.
کمپفر از کارگاه های سلطنتی و از کفش دوزخانه و پوستین دوزخانه در این دوره سخن گفته است.
معروفیت ساغری ایرانی در این دوره به حدی بود که شاردن معتقد است واژه شاگرن فرانسوی به معنی پوست خالدار مقتبس از کلمه ساغری می باشد.
ساغری در دوره صفوی در تبریز تولید می شد و بیشتر در ساخت چکمه و کفش کاربرد داشت و همه درباریان از این نوع کفش ها می پوشیدند.
در دوره قاجار انواع چرم به مقدار زیاد در شهرهای ایران تولید میشد.
همدان مرکز مهم تولید نوعی چرم، معروف به “چرم همدانی” بوده، که از پوست گوسفند تهیه می شد.
. در سال ۱۲۶۷ از جمله کالاهایی که امیر کبیر به نمایشگاهی در لندن فرستاد، پوست بود.
به علاوه در این دوره صادرات پوست و چرم از اغلب شهرهای ایران به روسیه و عثمانی و هند بسیار رونق داشت.
علاوه بر همدان، شهرهای تبریز و اصفهان نیز در تولید و صادرات چرم سهم به سزایی داشتند.
اولین کارخانه چرم سازی ایران در سال ۱۳۰۸ شمسی در شهر تبریز بنا شد و پس از آن در همدان،
تهران و اصفهان نیز کارخانه هایی تاسیس شد به طوری که در سال 1337 تعداد 22 کارخانه در ایران مشغول به کار بودند.
تاریخچه چرم در ایران
از سال 1362 در اطراف شهر هایی مانند تهران ، تبریز و مشهد که از قدیم در تولید چرم فعال بودند
شهرکهای صنعتی تولید این کالا راه اندازی شد که نام چرم شهر را بر این شهرک ها نهادند،
وجود این شهرکهای صنعتی به افزایش تولید چرم و کیفیت آن کمک شایانی نموده است.
انواع کاپشن، پالتو، لباس های زنانه و مردانه با این نوع چرم قابل تولید است.
تولید انواع کفش های ورزشی، کلاسیک مردانه، مجلسی زنانه و بچه گانه با کیفیت قابل قبول از کاربردهای چرم مصنوعی است.
این نوع چرم در تولید انواع کیف های رسمی، اداری، مجلسی، ورزشی مردانه زنانه و بچه گانه و همچنین چمدان های مسافرتی کاربرد دارد.
این نوع چرم مصنوعی در تولید روکش انواع مبل، صندلی و همچنین در صنعت اتومبیل سازی در بخش تزیینات داخلی استفاده می شود.
چرم آستری یکی از پرکاربرد ترین محصولات کارخانه های تولید چرم مصنوعی است. این نوع چرم در صنعت مبلمان به عنوان آستر روکش مبل، صندلی های استیل و صندلی های ماشین استفاده می شود. در صنعت پوشاک آستر انواع لباس، کیف و کفش را این نوع چرم تهیه میکنند. این محصول در صنعت فرش به منظور ترمز و کناره ی فرش کاربرد دارد. همچنین روکش تخت های بیمارستانی نیز از نوع دیگری از این محصول تهیه می شود.
از این نوع چرم در ساخت انواع چادر های مسافرتی و کمک رسانی و همچنین چادر کامیون خا و وانت بار ها می توان بهره گرفت. سایبان های فروشگاه ها و همچنین انواع کفش و کیف های مدرسه ای دخترانه و پسرانه نیز از این محصول تولید می شوند.
تراکم الیاف آن به نسبت چرم گاوی کمتر ولی از چرم گوسفندی بیشتر است و مقاومت بالایی دارد.
